ÖNSÖZÜlkemizde nüfus artışı ile teknolojinin bir gereği olarak inşaat işleri de giderek artmakta ve dolayısıyla inşaat işlerinden kaynaklanan anlaşmazlıklar da o nispette artmaktadır. Bu anlaşmazlıkların olmaması için inşaatı yapan yüklenici ve işverenin anlaşmazlık çıkabilecek konular hakkında önceden bilgi sahibi olunması gerekmektedir.
Ülkemizdeki anlaşmazlıkların çoğu işin süresi, yüklenicinin işe özen borcu ve ayıp konularında çıktığından dolayı, bu konular hakkında bu kitabı yazma gereği duydum.
İnşaat işlerinde sözleşmeler düzenlenirken de birçok hata ve eksikler yapılmakta ve bu hatalar ya işe başlamadan ya da daha sonra anlaşmazlıklara neden olmaktadır. Bu kitapta sözleşmeden kaynaklanan süre ve özen borcu kaynaklı hataların yapılmaması için nelere dikkat edilmesi gerektiği hususlarına da yer verilmektedir.
Sonuç olarak, sözleşmenin tarafları anlaşmazlıklara düşmemek için sözleşmenin ne şekilde yapılması gerektiği, yapım işini yüklenecek olanların nelere dikkat etmeleri gerektiği hususları üzerinde duruldu. Ülkemizde, özel ve resmi iş yapan taraflar arasında sözleşmeden kaynaklanan birçok anlaşmazlık olmaktadır. Bu anlaşmazlıklar çok farklı nedenlere bağlıdır.
Bu kitapta, yargıya intikal eden yapım işleri anlaşmazlıkların en çok görüldüğü inşaatın süresi ile yüklenicinin özen ve ayıba karşı borçları konularından kaynaklanan davalardaki anlaşmazlıkların çıkmaması için neler yapılması gerektiği üzerinde durulmuştur.
Kitabın XI. Bölümünde Fiyat Farkı Hesaplarına geniş yer verilerek değişik sözleşme tiplerine göre uygulamalar yapılmıştır.
Kanun ve yönetmenliklere Kitabın XII. Bölümünde yer verilerek, sorunların çözümünde gerek duyulan mevzuata daha kolay ulaşma imkânı sağlanmıştır.
Bu konuya ilgi duyan meslektaşlarına faydalı bir kaynak olacağını temenni ediyorum.
Kitabın tüm bölümlerinin kontrolünde, bilhassa XI. Bölümündeki Fiyat Farkı Uygulamalarındaki örneklerin çözümünde yardımlarını esirgemeyen Sayın İnş. Y.Müh. Suat Bayhan'a katkılarından dolayı teşekkürü bir borcu bilirim.
İnş. Müh. Mazlum BİRECİKLİ
İÇİNDEKİLER
1 Sözleşme Yönetimine Giriş 1
1.1 İhale Öncesi İşlemler 3
1.1.1 Arsanın Seçilmesi 3
1.1.1.1 Devlet Kurumları için Arsanın Temini 3
1.1.1.2 Arsa Bilgi Formu 5-9
1.1.1.3 Devlet Kuruluşları için Arsa Temini 10
1.1.2 Yapının Yıllık Yatırım Programına Alınması 10
1.1.2.1 Yapının Yıllık Yatırım Programına Alınması 10
1.1.3 Yapı Yaklaşık Maliyetin Çıkarılması 11
1.1.3.1 Proje başlama ve bitiş yılları 11
1.1.3.2 Yatırım Cetvelleri 11
1.1.3.3 Yaklaşık Maliyetinin Çıkarılması 13
1.1.3.3.1 Yaklaşık Yapı Maliyeti Hesabına Esas Miktarın Tespiti 13-14
1.1.3.4 Yıllara göre iç ve dış para ihtiyaçları ayrı ayrı gösterilir. 15
1.2 İhale sonrası işlemler 15-16
1.2.1 Sözleşme sonrası işlemler 16
1.2.1.1 İşyerinin Yükleniciye Teslimi 16-18
1.2.2 Yüklenicinin Kendi İhtiyacı için Kullanacağı Yerler 19
1.2.2.1 Malzeme Ocaklarının Tespiti 19-20
1.2.2.2 Nakliye Mesafe Tutanağı Örnekleri 20-21
1.2.2.3 Nakliye Birim Fiyat Analizi 22
1.2.2.4 Projelerin Müteahhide Teslimi 22-24
1.2.2.5 Projelerin Uygulanması 24
1.2.2.6 Projelerin Tesliminde Gecikme Olması 25
1.3 İş Programları 25
1.4 Yüklenicinin İş Başında Bulunması 26
1.4.1 İşin Yürütülmesi İçin Gerekli Personel ve Araçlar 26-27
1.5 Kazı Planının Yapılması 27-28
1.5.1 Kazı ve Klâs Tespiti 29
1.5.2 Örnek Klâs Tespit Tutanağı 29-30
II.BÖLÜM
2 Sözleşme Yönetimi 31
2.1 Sözleşme 31-32
2.1.1 Yap-İşlet-Devret Sözleşmesi 33-34
2.2. Sözleşme Yönetimi 34-35
2.2.1 Yazışma Yönetimi 35-36
2.3 İhaleler için Teklif Hazırlanması 36
2.3.1 Teklif Hazırlanırken İzlenecek Yol 37-38
2.3.2 Teklif Fiyatını Oluşturan Kalem ve Teklif Fiyat 38-39
Belirlenmesi
2.3.3 Teklif Fiyatını Oluşturan Kalemler 39
2.3.3.1 Direk Maliyet 39-40
2.3.3.2 Endirekt Maliyet 40-43
2.3.3.3 Teklif Fiyatının Belirlenmesi 43-44
2.3.3.4 Teklif Mektubu Standart Formları 45-48
III. BÖLÜM
3 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre Bazı Tanımlar 49-51
3.1 Uygulanacak İhale Usulünün Tespiti 51
3.1.1 Açık İhale Usulü 52
3.1.2 Belli İstekliler Arasında İhale Usulü 52
3.1.3 Pazarlık Usulü 52
3.1.4 Doğrudan Temin 52
IV. BÖLÜM
4 Yapım İşlerinin Planlamasında Kullanılan İş Programları 55
4.1 İş Programlarının Düzenlenme Gerekçesi 55-57
4.2 İş Programları 57
4.2.1 İmalat İş Programı 57
4.2.2 İhzarat İş Programı 57-58
4.2.3 Revize İş Programı 58
4.3 Programlama Yöntemleri 58-59
4.3.1 Çubuk Programlama ile İş Programı Hazırlanması 59-60
4.3.1.1 Genel Amaçlı Bina İnşaatı İmalat Sırası 60-61
4.3.1.2 Sanayi Tipi Yapıların İmalat Sırası 61-62
4.3.1.3 İş Verimliliğinin Hesaplanması 62-64
4.3.1.3.1 İş Sürelerinin Bulunması 65-66
4.3.1.3.2 Süre Tablosunun Hazırlanması 66
4.3.1.3.3 Bir Çubuk İş Programı Hazırlamak 66-76
4.3.1.4 Klâs Tespit Tutanağı 77-79
4.3.1.5 Süre Tablosunun Hazırlanması 79-82
4.3.1.6 Programın Şematize Edilmesi 83-85
4.3.1.6.1 Parasal Kaynak Planlaması 85
4.3.1.6.2 Süre Çizgisinin Birim Maliyetinin Belirlenmesi 83-86
4.3.1.6.3 Yapılacak Harcamaları Süre Çizgileri Üzerine Yazılması 87
4.3.1.6.4 Harcamaların Yüzde (%) Olarak Gösterilmesi 87-89
4.3.1.6.5 İş Programının İzlenmesi 89-93
4.3.1.7 İhzarat (Malzeme Hazırlığı) Programı 93-95
4.3.1.8 Çubuk Diyagramların Avantajları ve Dezavantajları 96-97
4.3.2 C.P.M. İş Programı 97-98
4.3.2.1 Aktivite veya Faaliyet 98
4.3.2.2 İlişkiler 98-100
5 İşin Süresi, Süre Uzatımı ve Ödenek Dilimi 101
5.1 İşin Süresinin Belirlenmesi 101
5.1.1 Esere Duyulan İhtiyacın Önemi 101
5.1.2 Ödenek Durumu 101
5.2 Ödenek Çeşitlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz 101
5.2.1 Sözleşme Ödeneği 102
5.2.2 Program Ödeneği 102
5.2.3 Kullanılabilir Ödenek 102
5.2.4 Nakit ödenek 102
5.2.5 Revize Ödenek 102
5.3 Yasal Süreler: 102
5.3.1 Çalışılmayan Günler 102
5.3.2 İş Programı 103
5.3.3 Süre Uzatımı Verilecek Durumlar ve Şartları 103
5.3.3.1 İdarenin Sebep Olduğu Haller 103-104
5.3.3.2 Doğal Afetler 104
5.3.3.2 Diğer Mücbir (Zorunlu) Sebepler 104-105
5.4 İş Miktarında Artış Olması 105-106
5.5 Süre Uzatımı Verilmeyecek Durumlar 107
5.5.1 Süre Uzatımı ile İş Programı ve Ödenek Dilimi İlişkisi 107-108
5.5.2 Süre Uzatımı ve Ödenek Aktarması ile İlgili Bir Yazı 109-113
VI.BÖLÜM
6 Yapı Yaklaşık Maliyeti 114
6.1 Yapı Yaklaşık Maliyeti Düzenleme Esasları 114-115
6.2.1 İş Miktarındaki Değişiklik Mukayeseli Maliyet 115-116
6.2.1.1 Anahtar Teslimi Götürü Bedelli Sözleşmelerde İş Eksilişi 116
6.2.1.2 Yüklenicinin Eksik Bıraktığı İş Sebebiyle İdareden Alacağı 117
Yükleniciden Alacağı Bedel 117
6.2.2 Anahtar Teslimi Götürü Bedelli Sözleşmelerde İş Artışı 117-119
6.2.2.1 İlave işlere Ait Bedelin Tespit Edilmesi 119-120
6.2.3 Teklif Birim Fiyatlı Sözleşmelerde İş Artışı ve İş Eksilişi 120-121
6.2.3.1 Teklif Birim Fiyatların Revize Edilmesi 121-122
6.2.3.2 Revize Birim Fiyat 122-123
6.2.3.3 Revize Birim Fiyat Hesaplanması 123-125
6.2.3.4 Revize Birim Fiyatın Hakedişe Yansıması 125-130
6.3 Yasal Oranı Aşan İşin Bedeli 130
6.3.1 Sözleşme Dışı Yaptırılan İş Bedellerinin Ödenmesinde 131
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 131-132
6.3.2 İş Artışları Konusundaki Yasal Düzenlemeler 132
6.3.3 Yasal Sınırı İş Artış Bedellerinin Ödenip Ödenemeyeceği 133
6.3.4 Yasal Sınırı Aşan Bedellerin Ödenmesinde Esas Alınacak
Tutarlar
6.3.5 Sonuç 133-134
6.4 Yapım İşi Sözleşmelerinde İş Artışı-İş Eksilişi 134-135
6.4.1 Kamu Yapım İşi Sözleşmelerinde İş Artışına Gidilebilmesi 135
6.4.2 Sözleşme esas proje içinde kalmak 135
6.4.3 Teknik veya ekonomik olarak asıl işten ayrılması mümkün
olmamak 136
6.4.4 İş Artışı Nasıl Hesaplanacak 136-137
6.4.5 İş Artışının Anahtar Teslimi Götürü Bedel Sözleşmelerde 137-139
Sözleşme Bedelinin "%10'unu, Birim Fiyatlı Sözleşmelerde
Sözleşme Bedelinin "%20”sini Aşması Hali
6.4.6 İşin Sözleşme Bedelinin Ye 80'inin Altında Tamamlanması 139-140
VII.BÖLÜM
7 Hakediş Raporları 141
7.1 Geçici Hakediş Raporları 141
7.1.1 Geçici Hakediş Raporları 141-142
7.1.2 Sözleşme Türüne Bakılmaksızın Hakedişlerin Hazırlanması 142-143
ve Ödenmesi
7.1.3 Hakediş Hazırlama Süreci 144-146
7.1.4 Teklif Birim Fiyat Esasına Göre Yaptırılan İşlerde Geçici 147
Hakediş Raporları
7.1.5 Anahtar Teslimi Götürü Bedel Esasına Göre Yaptırılan 147-150
İşlerde Geçici Hakediş Raporları
7.2 Hakedişlerden Yapılacak Yasal Kesintilere Ait Kurallar 150
7.2.1 Hakedişlerden yapılacak kesintiler ile ilgili olarak, bazı 150-151
prensipler aşağıda belirtilmektedir
7.3 Kesin Hakediş Raporları 151-154
7.3.1 Kesin Hesap Dosyasının Hazırlanması 154-157
7.4 Sözleşme 157
7.5 Kesin Hesap Dosyasında Bulunması Gerekli Evraklar 157
7.5.1 Hakediş Raporlarına Eklenmesi Gerekli Belgeler 157-158
VIII.BÖLÜM
8 Kabul İşlemleri 159
8.1 Geçici Kabul 159-160
8.1.1 Anahtar Teslimi Götürü Bedel Sözleşmelerde Geçici Kabul 160-161
Noksanları
8.1.2 Bu Mevzuat Hükümlerinin tek tek ele alınması 161-163
8.1.3 Fiyat Farkı Verilen İşlerde Geçici Kabul Noksanlığının 164-165
Hesabı
8.1.4 Teminat Süresi 165
8.1.4.1 Teminat Süresindeki Bakım ve Giderler 165
8.2 Kesin Kabul 166-167
8.2.1 Birim Fiyat Sözleşmelerde İşin Devamı Sırasında Kesin 167
Hesapların Yapılması
8.2.1.1 -İdarelerce Yapılan 1.Uygulama 167
8.2.1.2 İdarelerce Yapılan 2.Uygulama 167-171
8.2.1.3 Kesin Teminatın Geri Verilmesi 171-172
IX. BÖLÜM
9 Bozulması (Fesih) ve Tasfiye Durumları 173
9.1 Sözleşmenin Bozulması (Fesih) 173-174
9.1.1 Yüklenicinin İş'te Gecikmesi Halinde Sözleşmenin Feshi 174
9.1.2 Zarar ve Ziyanın Karşılamak (Tazmini) Suretiyle 175
Sözleşmenin Feshi
9.1.3 İdarenin Temerrüdü Nedeniyle Sözleşmenin Feshi 175-176
Sözleşmenin Tasfiye Edilmesi 176
9.2 Sözleşmenin Tasfiye Edilmesi
9.3 İdare Tarafından Sözleşmenin Feshi Nedeniyle Kamu 177-180
İhalelerinden Yasaklama Kararı Verilmesi ile ilgili Örnek
X.BÖLÜM
10 Anlaşmazlıkların Çözümü 181
10.1 Anlaşmazlıkların çözümünde İzlenecek Yol 182-183
10.2 Anlaşmazlıkların Çözümünde Özel Uygulamalar 183-185
10.3 FIDIC Nedir? 185-190
XI. BÖLÜM
11 Yapım İşlerinde Fiyat Farkı Uygulamaları 191
11.1 Fiyat Farkının Tanımı 191
11.1.1 Fiyat Farkının 4735 Sayılı Kanundaki Yeri 191
11.1.2 Fiyat Farkının Uygulama Esasları 192-194
11.1.3 Fiyat Farkı Hesabi 194-197
Fiyat Farkı Hesabı Örnek:1 197-199
Fiyat Farkı Hesabı Örnek:2 200-230
Yaklaşık Maliyet Cetveli 231
Yıllık ödenek dilimleri (anahtar teslimi götürü bedel iş) 232
Fiyat farkı hesap cetveli 233-234
TUİK-TEFE Endeksleri Tablosu 235-237
Fiyat Farkı Hesabı Örnek:2 nin Tablosuz Çözümü 238-241
Fiyat Farkı Hesabı Örnek:3 242-244
Fiyat Farkı Hesabı Örnek:4 244-274
XII.BÖLÜM
12 Mevzuat 275
12.1 Kamu İhale Kanunu: Resmi Gazete Tarih/Sayı: 276-354
22.01.2002/24648-Kanun No:4734
Resmi Gazete Tarih/Sayı: 10.07.2009/27284
12.2 Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu Kanun No: 4735 355-371
Resmi Gazete Tarih/Sayı: 22.01.2002/24648
12.3 Yapım İşleri Genel Şartnamesi 372-418
12.4 Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği 419-423
12.5 Resmi Gazete Tarih/Sayı: : 04.03.2009/27159/mükerrer 424-431
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak
Olan Yapım İşlerine İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslar
12.6 Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği 432-451
12.7 Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği 452-516
Yararlanılan Kaynaklar 517-519
