ÖNSÖZ
Hazırlamış olduğumuz bu kitap genellikle üniversitelerde inşaat mühendislik ve
teknikerlik dalında eğitim gören öğrencilerin el kitabı olacak şekilde hazırlanmış bir kitaptır. Karayollarında terimlerden başlanarak yollarla ilgili bazı bilgileri resimleri ile birlikte vererek görsel anlamda da algılanıp bilgilerin pekiştirilmesi sağlanmıştır.
Karayollarında kullanılan asfalt özellikleri ile yol yapımı hakkında bilgi verilip bir yolu meydana getiren unsurlardan bahsedilmiştir. Karayollarında kullamlan asfalt çeşitleri ve bunlarla yapılabilecek deneyler hakkında genişçe bilgi verilmiş, deneylerin nasıl yapılacağı işlem sıraları anlatılmıştır.
Yollarda fren emniyet mesafesi hesabı ile kurplarda kritik kayma ve kritik devremle hesapları anlatılmıştır
Yollarda kullanılan yatay kurp ve düşey kurp hesapları ayrıca verilmiş, kurp girişlerinde yapılan kurba geçiş eğrisi denilen rakortman hesabı ile kurplarda merkezkaç kuvveti ile savrulmayı önleyecek dever hesapları anlatılmıştır,
Şehir yollarının çeşitleri, park alanları, kavşaklar hakkında bilgi verilmiştir. Park alanları hesapları farklı şekillerde gösterilmiştir.
Ayrıca kavşaklarda araç sayımının nasıl yapılacağı hakkında bilgiler verilmiş bununla ilgili bir çalışma da ayrıca 16. Bölüm olarak konulmuştur.
Bir karayolu projesinin nasıl yapıldığı geniş manada anlatılarak bununla ilgili örnek bir proje 17. Bölümde verilmiştir. Ayrıca Netcad ile bir projenin nasıl yapıldığı uygulamalı anlatılıp bir projenin yapımı aşama aşama gösterilmiştir.
Karayollarında kullanılan bazı tip detaylar ve tablolar 18. Bölümde verilmiştir.
Konuların herkes tarafından algılanması ve anlaşılması için özelliklerine göre bazı konular yüzeysel ele alınmasına rağmen bazı konularda da oldukça detaya inilmiştir.
Karayolları ile ilgili aranan çok sayıda bilgi bu kitapta toplanmış ve en anlaşılır biçimde açıklanıp, resimlendirilerek anlatılmıştır.
Her ne kadar titiz bir çalışma yaparak, geniş bir literatür taraması ve otuz yılı aşkın bir tecrübe sonucunda meydana getirdiğimiz bu kitapta elbette eksiklikler olacaktır.
Kitabı engin görüşlerinize sunuyorum. İnşaat sektörüne faydah olmasını diliyorum.
15/08/2012
Öğr. Gör. Müslim AVCIOĞLU
AKÇAY
İÇİNDEKİLER
1.BÖLÜM 1
1. TESVİYE (TOPRAK TESVİYESİ) 5
2. TEMEL ALTI 5
3, TEMEL TABAKASI 5
4. KAPLAMA(DÖŞEME) 5
5. BANKET 7
6. PLATFORM 8
7. EKSEN VE ENİNE EĞİMLER 8
8. HENDEK KAFA HENDEĞİ 9
9. BORDÜR VE KANİVO 13
10. ŞEV 13
2. BÖLÜM 17
YOL GEÇKİSİNİN SEÇİMİ GÜZERGAH 17
B. YOLUN EN KISA OLMASINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER 22
3. İKLİMİN ETKİLERİ 34
4. TURİSTİK ETKENLER 34
6. DİĞER ETKENLER 35
3.BÖLÜM 37
KARAYOLLARINDA KULLANILAN TERİMLER 37
A. KARAYOLU ve YOL 41
B. TOPRAK İŞİ TESVİYE YÜZEYİ İNCE TESVİYE 41
1. TOPRAK İŞİ 41
2. TESVİYE 41
3. ALT YAPI 43
4.ÜST YAPI 43
5, AŞINMA TABAKASI 43
6. YOL TABANI 43
7. ZAYIF ZEMİN TABAKASI 43
D. TEMEL-ALTTEMEL-KAPLAMA 44
1. TEMEL TABAKASI 44
2. BİNDER TABAKASI 44
3. ALT TEMEL TABAKASI 44
E.ORTAAYIRICI—REFÜJ 47
1. ORTA AYIRICI 47
2. REFÜJ 48
F. ŞERİT AYIRICI-TRAFİK ŞERİTLERİ-PARK VE TIRMANMA ŞERİDİ 48
1. ŞERİT AYIRICISI 48
2. DIŞ AYIRICI 49
3. TRAFİK ŞERİDİ 49
4. YARDIMCI ŞERİT 50
5. HIZLANMA ŞERİDİ 50
6. YAVAŞLAMA ŞERİDİ 51
7. PARK ŞERİDİ 51
8. TIRMANMA ŞERİDİ 52
G. BÖLÜNMÜŞ YOL-BÖLÜNMENİŞ YOL 52
1. BÖLÜNMÜŞ YOL 52
2. BÖLÜNMEMİŞ YOL 53
H. KENAR TAŞLARI- KORKULUK 54
1. KENAR TAŞI 54
2. KORKULUK 55
KAMULAŞTIRMA GENİŞLİĞİ KAMULAŞTIRMA SAHASI 56
J. BAZI TERİMLER VE ANLAMLARI 56
4.BÖLÜM 69
DOLGULAR 69
A.DOLGULAR 71
1. TANIM 71
2. MALZEME 71
3. DOLGU ZEMİNİNİN HAZIRLANMASI 73
4. TABAKALARIN OLUŞTURULMASI 74
5. SIKIŞTIRMA 75
6. KOHEZYONLU MALZEMELERİN SIKIŞTIRILMASI 75
7. GRANÜLLER MALZEMELERİN SIKIŞTIRILMASI 78
8. KAYA DOLGULARIN SIKIŞTIRILMASI 79
9. DOLGULARDA SIKIŞMA KRİTERLERİ 82
10. KALİTE KONTROL DENEYLERİ 83
5.BÖLÜM 85
REGLAJ 85
A. TANIM: 87
1. İNŞAAT METODLARI: 88
2. MALZEMELER 90
4. YOLUN HAZIRLANMASI 102
5.KARIŞIMIN SIKIŞTIRILMASI 103
6. SIKIŞMIŞ KAPLAMANIN KONTROLÜ 109
7. ROLLED ASFALT KAPLAMA 110
8. FİLLER: 112
9. BİTÜMLÜ BAĞLAYICI: 112
10. YOL SATHININ HAZIRLANMASI: 113
11. BİTÜMLÜ MALZEMENİN VE AGREGANIN HAZIRLANMASI: 113
12. KARIŞIMIN HAZIRLANMASI: 113
6.BÖLÜM 115
BİTÜMLÜ MAKADAM SATIH TABAKASI 115
A.BİTÜMLÜ MAKADAM SATIH TABAKASI 117
1. BİTÜMLÜ MAKADAM SATIH TABAKASI: 117
2. MALZEME 117
4. İNŞAAT METODLARI 119
7.BÖLÜM 121
A. KARIŞIMI PLENTMİKS METODUYLA HAZIRLANAN BİTÜMLÜ
KAPLAMALAR 123
1. TANIM 123
2. MALZEME 123
3. BİTÜMLÜ BAĞLAYICI: 126
4. BİTÜMLÜ ASTAR MALZEMESİNİN TATBİKİ 126
5. YAPIŞTIRMA TABAKASININ TEŞKİLİ 127
6. İŞYERİ KARIŞIM FORMÜLÜ 128
7. PLENT VE MAKİNELER 129
8. MALZEME TEMİN VE İKMAL KAYNAKLARI 129
9. ARAZİ LABORATUARI 131
10. HAVA ŞARTLARI 131
11. BİTÜMLÜ MALZEMENİN VE AGREGANIN HAZIRLANMASI 131
12. KARIŞIMIN HAZIRLANMASI 131
13. KARIŞIMIN KAPLAMA MAHALLİNE NAKLİ 137
14. SİLİNDİRAJ 137
15. İNŞAAT DERZLERİ 139
16. KAPLAMANIN MUHAFAZASI 140
17. KARIŞIMIN SERİLMESİ VE TESVİYESİ 140
8.BÖLÜM 143
BİTÜMLÜ BAĞLAYICILAR 143
1. ASFALT 145
2. KATRAN 154
3. BİTÜMLÜ BAĞLAYICILARDAN NUMUNE ALMA YÖNTEMLERİ 156
3.BİTÜMLÜ BAĞLAYICALARA UYGULANAN DENEYLER 16
9.BÖLÜM 169
1. PENETRASYON DENEYİ 171
3. CLEVELAND KABI İLE PARLAMA VE YANMA NOKTASI 182
4.İNCE FİLM HALİNDE ISITMA DENEYİ 189
5.DÜKTİLİTE DENEYİ 194
6. ÖZGÜL AĞIRLIK DENEYİ 198
7.SAYBOLT VİSKOZİTE DENEYİ 204
8. MARSHALL TESTİ 209
9. OPTİMUM ASFALT MİKTARININ TAYİNİ 225
10. BİTÜMLÜ KARIŞIMDA BİTÜM MİKTARININ VEYA &SİNİN TAYİNİ 229
10.BÖLÜM 249
ASFALT KAPLAMA ÇEŞİTLERİ 251
1. MASTİK ASFALT 251
2. KAYA MASTİK ASFALT(STONE MASTIC ASFALT) 252
3. HAZIR ASFALT 255
4. SESSİZ ASFALT 258
5. RENKLİ ASFALT 259
6. MODİFİYE ASFALT(PP asfalt çimentosu) 269
7. HARÇ TİPİ KAPLAMALAR 273
11 BÖLÜM 275
FREN ve GEÇİŞ EMNİYET MESAFESİ KRİTİK KAYMA KRİTİK DEVRİLME 275
A. FREN EMNİYET MESAFESİNİN BULUNMASI 277
1. YOKUŞ İÇİN FREN EMNİYET MESAFESİ 279
2. İNİŞ İÇİN FREN EMNİYET MESAFESİ 279
B. GEÇİŞ EMNİYET MESAFESİ 281
C. KURBLARDA YANAL İTKİ, SÜRTÜNME VE DEVER 285
1. DEVERSİZ KURBLARDA MERKEZKAÇ KUVVETİ 285
2. DEVERLİ KURBLARDA MERKEZKAÇ KUVVET ETKİSİ İLE KRİTİK HİZ FORMÜLLERİ 287
12. BÖLÜM 297
A. YOL ENKESİTİNİN TESPİTİ: 297
B. YOL EN KESİT TİPİ: 302
1. YARMADA EN KESİT: 302
2. DOLGUDA EN KESİT 303
3. YARMA VE DOLGUDA EN KESİT (KOMBİNE ENKESİT) 304
C. YOLUN TİP ENKESİTİ 305
1. ALTYAPI TABANI 305
2. ALTYAPI 305
3. İNCE TESVİYE YÜZEYİ VEYA ÜSTYAPI TABANI: 305
4. ALT TEMEL: 305
5. TEMEL TABAKASI: 305
6. ASTAR TABAKASI: 306
7. BİNDER TABAKASI: 306
8. YAPIŞTIRMA TABAKASI: 306
9. AŞINMA TABAKASI: 307
10. ÖRTÜ TABAKASI 307
11. YOL ENKESİTLERİNDE TRAFİK ÇİZGİLERİ VE ANLAMLARI: 309
13.BÖLÜM 317
ŞEHİRLERDE ULAŞIM VE PARK 317
5.BÖLÜM 319
A.ŞEHİRLERDE ULAŞIM 319
1.YOLLARIN ŞEHİRSEL DOKUDAKİ ÖNEMİ 320
a.YAYA TRAFİĞİ 320
b. MOTORLU ARAÇ TRAFİĞİ 321
2. ŞEHİR DOKUSUNDAKİ YOLLARIN KULLANIMI 321
3. YOLLARIN BOYUNA KESİTLERİ VE EĞİMLERİ 324
4. ŞEHİR İÇİ YOL GENİŞLİKLERİ 324
5. ULAŞIM ÇEŞİTLERİ VE YOLLARI 326
1) YAYA YOLLARI: 326
2) BİSİKLET YOLLARI: 327
3) RAYLI TAŞIT YOLLARI: 327
4) TOPLU TAŞIMA YOLLARI: 327
5) EŞYA VE MAL NAKLİ YOLLARI: 327
6).DİĞER ARAÇ YOLLARI: 328
6. YOLLARIN KESİŞMELERİ 328
a. KAVŞAĞA TRAFİK POLİSİ KOYMAK 328
7. YAYA ALT VE ÜST GEÇİTLERİ 335
a. ENGELLİLER İÇİN YAYA YOLLARI NASIL OLMALI 337
7. KAVŞAKLARDA TRAFİK SAYIMI VE ALT-ÜST GEÇİTLİ KAVŞAK YAPMA 344
B. ŞEHİR İÇİNDE PARK ALANLARININ DÜZENLENMESİ 348
1.UZUNLUĞUNA YANAŞMA VE İKİ TARAFLI KULLANMA 348
2. 9Oolik DİK YANAŞMA 351
3. 45ₒlik EĞİK YANAŞMA 354
4. 45olik EĞİK YANAŞMA 356
5. 30₀lik EĞİK YANAŞMA 358
6. PARKE ŞEKLİNDE YANAŞMA 361
7. MERTEK SİSTEMİ ŞEKLİNDE YANAŞMA 362
b. İKİ YANAŞMA BANTLI iKi SIRA TEK BİR SIRA ÇiFT 363
8. 60ₒlik EĞİK YANAŞMA 364
14.BÖLÜM 365
BİR YOL PROJESİ OLUŞTURURKEN İZLENECEK YOL 365
A. BİR YOL PROJESi OLUŞTURURKEN İZLENECEK YOL 368
1. SIFIR HATTININ ÇIKARILMASI 369
2. SİYAH HATTIN GEÇİRİLMESİ 380
3. SİYAH HAT ÜZERİNDE YATAY KURBLARIN ÇIKARILIP KURB
KARAKTERİSTİKLERİNİN BULUNMASI: 381
4. SİYAH HAT ÜZERİNDE NOKTA KAZIKLARININ ÇAKILMASI 394
5. NOKTA KOTLARININ BULUNMASI 396
6. BOY KESİTİN ÇIKARILMASI VE ÇİZİMİ 398
BOY KESİT ÇİZİMİ 401
7. EN KESİTLERİN ÇIKARTILMASI 403
2) BASİT CROSS YÖNTEMİ: 410
8. YATAY KURBLARDA RAKORDMAN 414
9. YATAY KURBLARDA ROTASYON 416
10.DÜŞEY KURBLARIN 423
11. ALANLAR DİYAGRAMININ ÇİZİMİ 434
12. HACİMLER TABLOSU 435
KÜBAJ VE TAŞIMA CETVELLERİ 436
13. BRÜKNER EĞRİSİNİN ÇİZİMİ 440
14. DOZER ve SKREYPER HESABI 444
15. YOLUN PAFTAYA ÇİZİMİ VE KAMULAŞTIRMA 447
B. DİNGİL AĞIRLIKLARI, ARAÇ UZUNLUKLARI AKS (DİNGİL) YÜKLERİ 449
1. AKS YÜKLERİ VE YÜK HESAPLAMALARI 449
2. ARAÇLARIN ÖLÇÜ VE AĞIRLIKLARI 450
ARAÇLARIN BOYUTLARI VE AĞIRLIKLARI 451
1) AZAMİ GENİŞLİK 2.55 METRE 451
2) AZAMİ YÜKSEKLİK =4.00 METRE 451
3) AZAMİ UZUNLUKLAR 451
4) AZAMİ AĞIRLIKLAR 453
3. YASAL DİNGİL YÜKÜ: 458
15.BÖLÜM 459
NETCAD PROGRAMINDA YOL ÇİZİMİ 459
NOT: 461
1. YENİ PROJE AÇMAK 461
2. KARELAJ YAPMAK 462
a, BULUNAN KOTLARIN BĞLGGSAYAR ORTAMINA AKTARILMASI 464
3. PAFTANIN ÇİZİLMESİ 466
4. YOL GÜZERGAHININ BELİRLENMESİ 477
5. ENKESİT NOKTALARININ BELİRLENMESİ 474
6. BOYKESİT ÇİZİMİ 476
7. ENKESİT ÇİZİMİ 483
8. KÜBAJ HESABI (YARMA DOLGU HESABI) 494
9. BRÜKNER EĞRİSİNİN ÇİZİMİ 500
10. KAMULAŞTIRMA ALANI VE YOL ÇİZİMİ 503
NETCAD İLE YAPILMIŞ YOL PROJESİ ÖRNEK VE AŞAMALARI 507
16. BÖLÜM 597
1.BÖLÜM 599
1.PROBLEM 600
2.BÖLÜM 600
A. ARAŞTIRILACAK SORUNUN TANIMI 600
B. ARAŞTIRMANIN KAPSAM VE SINIRI 601
C. ÖNERİLEN ARAŞTIRMANIN GEREKÇESİ 601
D. ÖNERİLEN ÇALIŞMANIN EĞİTİM AÇISINDAN ÖNEMİ 601
E. PROBLEM CÜMLESİ 602
F. ÇALIŞMANIN AMACI 602
G. ALT DENENCELER 602
H. SAYILTILAR 602
I. KISALTMALAR 602
3.BÖLÜM 603
A. ARAŞTIRMANIN YÖNTENİ 603
B. ARAŞTIRMANIN MODELİ 603
C. EVREN VE ÖRNEKLEM 603
D. DENEKLER 604
E. ÖLÇME ARACI İÇİN KULLANILAN TEKNİK 604
F. VERİLERİN TOPLANMASI 604
G. VERİLERİN ÇÖZÜMLENMESİ 605
H. KONU İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR 605
4. BÖLÜM 605
A. BULGULAR VE YORUM 605
5. BÖLÜM 616
A. SONUÇLAR VE YORUM 616
1. SONUÇLAR 616
a. BEKLEME SÜRELERİNE GÖRE; 616
1) KARŞIYAKA KAVŞAĞI 616
2) KÜSGET (SANAYİ) KAVŞAĞI 616
b. GİDİŞ YÖNLERİNE GÖRE 616
1) KARŞIYAKA KAVŞAĞI 616
2) KÜSGET (SANAYİ) KAVŞAĞI 617
B. YORUM 617
17.BÖLÜM 621
ÖRNEK PROJE 621
A. SIFIR HATTIN ÇÖZGLMESG 623
1. PERGEL AÇIKLIĞININ BULUNMASI 623
B. SİYAH HATTIN GEÇİRİLMESİ 625
1. NOKTA SAĞ SOL 10m KOTLARININ BULUNMASI 627
2. KURP KARAKTERİSTİKLERİ 628
C. RAKORTMAN HESABI 631
D. DEVER HESABI (ROTASYON) 632
E. BOYKESGT ÇİZİLMESİ 635
F. ENKESİTLERİN ÇİZİLMESİ 636
G. ALANLAR DİYAGRAMININ ÇİZİLMESİ 668
H. HACİMLER TABLOSU 669
HACİMLER TABLOSU DEVAM 670
I. HACİMLER DİYAGRAMININ(BRÜKNER EĞRİSİNİN) ÇİZİLMESİ 671
Ğ. YOL PROJESİNİN SON HALİ 674
18.BÖLÜM 675
EKLER,TABLOLAR 675
A. YOLUN GEOMETRİK STANDARTLARI 677
B. DÜŞEY KURP KARAKTERİSTİKLERİ (SC. DÜŞEY KURP KARAKTERİSTİKLERİ (S>L) 679
D. DÜŞEY KUPLARDA d VE E 680
E. DÜŞEY KUPLARDA NAMOGRAMLA HESAP 681
F. AÇIK DÜŞEY KUPLARDA NAMOGRAMLA HESAP 682
G. AÇIK DÜŞEY KUPLARDA GECE FARLARLA EMNİYETLİ GÖRÜŞ
MESAFESİ 683
H. AÇIK DÜŞEY KUPLARDA ALT GEÇİT OLMASI HALİNDE GÖRÜŞ
MESAFESİ ABAĞI 684
I. RAKORTMAN VE DEVER AÇIKLANMASI 685
J. RAKORTMAN DEVER CETVELİ 686
K. RAKORTMANLARDA DEVER CETVELİ 687
L. KOMBİNE KURPLAR 688
M. YATAY KURPLARDA GÖRÜŞ MESAFESİ 689
N. İKİ ŞERİTLİ YOLLARDA ÖNDEKİ ARACI GEÇMEK İÇİN GEREKLİ
GÖRÜŞ MESAFESİ 690
O. ARABALARDA EMNİYETLİ DURUŞ MESAFESİ 691
O. AĞIR VASITALARDA TIRMANMA ŞERİDİ 692
P. ENKESİT TİPİ 693
1. ÇİFT YOL ENKESİT TİPİ 693
2. ARIZALI ARAZİDE ÇİFT YOL ENKESİT TİPİ 694
3. ÇOK ARIZALI ARAZİDE ÇİFT YOL ENKESİT TİPİ 695
4. ŞEHİR İÇİ REFÜJLÜ YOL ENKESİT TİPİ 696
5. ŞEHİR İÇİ YOL ENKESİT TİPİ (30m) 697
6. ŞEHİR İÇİ YOL ENKESİT TİPİ (33m) 698
7. ŞEHİR İÇİ YOL ENKESİT TİPİ (24m) 699
8. ŞEHİR İÇİ REFÜJLÜ YOL ENKESİT TİPİ (50m) 700
9. ŞEHİR İÇİ REFÜJLÜ YOL ENKESİT TİPİ (35-40m) 701
10. ŞEHİR İÇİ REFÜJLÜ YOL ENKESİT TİPİ (30-35m) 702
9. ŞEHİR İÇİ YOL ENKESİT TİPİ (24m) 703
R. TAŞITLAR İÇİN EN KÜÇÜK DÖNÜŞ İZLERİ
(KAMYON VE OTOBÜS) 704
S. TAŞITLAR İÇİN EN KÜÇÜK DÖNÜŞ İZLERİ
(YARIM TREYLERİÇİN) 705
Ş. KURPLARDATEKERLEK VE ÖN ÇIKINTI İZİ GENİŞLİKLERİ 706
T. KAVŞAKLARDA KULLANILAN KURPLARDAMUHTELİF KAPLAMA GENİŞLİKLERİ 707
U. 42 VE DAHA AZ EĞİMLİ YOLLARDA HIZ DEĞİŞTİRME
ŞERİDİNİN TOPLAM UZUNLUKLARI 708
