Harput ve Dersim yol güzergâhı üzerinde, Murat Nehri’nin hemen kıyısında kurulan Pertek kasabası doğal güzellikleri ve binlerce yıllık geçmişiyle bölgeyi ziyaret eden gezginleri büyüleyen bir mekân olmuş ve bu suretle tarihte adından söz ettirmiştir.
Verimli topraklar ve zengin su kaynakları ile çevrili olan bu küçük kasabada her ev adeta kendi bahçesi içinde kurulmuştu. Süpürgeç Dağı’nın eteklerinden Murat Nehri’nin sahil kıyısına kadar uzanan bütün vadi birbirinden bağımsız bölük bölük orkide çiçekli evlerle doluydu.
Pertek kasabasının sahil kıyısında her Cuma büyük bir pazar kurulmaktaydı. Burası sadece Pertekliler için değil aynı zamanda Harputlu ve Dersimliler için de bir alışveriş merkeziydi. Komşu kasabalardan gelen pek çok kişi buradaki pazardan alışveriş yapardı. Aynı zamanda burası önemli bir geçiş noktasıydı. Zira Harput, Diyarbekir, Dersim, Erzincan, Trabzon ve payitaht arasındaki asker, mühimmat ve yolcu sevkiyatının büyük bir kısmı Pertek iskelesinde bulunan kayıklar vasıtasıyla gerçekleştirilmekteydi. Fakat kayıklarla yapılan taşımacılık hem yeterli hem de güvenli olmadığı için burada bir köprü yaptırılmıştı.
Çok eski tarihlerden itibaren önemli bir yerleşim merkezi olan bu kadim şehir, Keban Barajının faaliyete geçmesiyle sular altında kalmıştır. Dolayısıyla bölgenin binlerce yıllık tarihi dokusu kaybolup gitmiştir. Ancak bu eserle Osmanlı arşiv belgelerinden hareketle baraj gölü altında yatan Pertek tarihinin önemli bir kısmı gün yüzüne çıkartılarak okuyucunun bilgisine sunulmuştur.
