ÖNSÖZ
Enerji iletim sistemleri enerji iletim hatlarından (hava hatları, yeraltı kabloları, denizaltı kabloları) ve transformatör merkezlerinden (açık-klasik tip ve gaz izoleli tip-GIS) meydana gelmektedir. Enerji iletim sistemleri, enerji üretim sistemleri (santraller) ile enerji dağıtım sistemleri (mesken ve sanayi yükleri) arasındaki bağlantıları gerçekleştirmektedir. Ülkemizdeki enerji iletiminde kullanılan gerilim seviyeleri 154 kV ve 400 kV’dur; 66 kV’luk hatların çoğu 33 kV’a dönüştürüldüğü için Türkiye genelinde 119.5 km uzunluğunda 66 kV’luk hat kalmıştır. 33 (34.5) kV ve daha düşük gerilimli hatlar ise enerji dağıtım hatlarıdır. Ülkemizde enerji iletim sistemleri ile ilgili kamu kuruluşu Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’dir (TEİAŞ).
TEİAŞ’ın en son yayınlanan 2023 yılı istatistiklerine göre, ülkemizdeki 154 kV’luk ve 380 kV’luk enerji iletim hava hatlarının uzunlukları, sırasıyla 48315.2 km ve 25921.5 km’dir. 380 kV’luk transformatörkerin sayısı 436 ve toplam kurulu gücü 91203 MVA, 154 kV’luk transformatörlerin sayısı ise 1690 ve toplam kurulu gücü 133597 MVA’dır. TEİAŞ’ın web sayfasındaki 24 Eylül 2025 tarihli verilere göre, ülkemizdeki toplam enerji iletim hattı uzunluğu 75901 km, toplam santral kurulu gücü 120946.65 MW ve toplam transformatör merkezi sayısı 804’dür.
Enerji iletim hatlarına ait hesaplar en temelde mekanik hesaplar ve elektriksel hesaplar olarak ikiye ayrılır. Enerji iletim hava hatlarının mekanik hesapları elektriksel hesaplardan bağımsız yapılmaktadır.
2018 yılında yayınlanmış olan Enerji İletim Sistemleri Cilt 4 (Selim Ay, Birsen Yayınevi) enerji iletim hava hatlarının mekanik hesabına yönelikti, ancak sayısal örnek/problem içermiyordu. Bu kitapta enerji iletim hava hatlarının ağırlıklı olarak mekanik hesaplarına yönelik 800 adet özgün problem yer almaktadır.
Günümüzde kitap basım maliyetlerinin son derece artmış olması sayfa sınırlamasını zorunlu hale getirmektedir; bu nedenle kitapta problemlerin açıklamalı çözümlerine yer verilememiş, tüm problemlerin cevaplarının verilmesiyle yetinilmiştir.
Problemlerin çözümleri için gerekli teorik bilgiler ve temel formüller kitabın başında topluca verilmiştir.
Kitabın; enerji iletim hava hatları içerikli ders alan veya tez çalışması yapan Elektrik Mühendisliği, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Lisans ve Lisansüstü öğrencilerine, gerek TEİAŞ ve bölgesel EDAŞ işletmelerinde çalışan mühendislere gerekse enerji iletim sistemleri alanında görev yapan mühendislere yararlı olmasını dilerim.
Selim AY
YTÜ, Davutpaşa
24 Eylül 2025
______________________________
E-posta : [email protected]
E-ağ : avesis.yildiz.edu.tr/selimay
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ iv
SEMBOLLER LİSTESİ vi
KISALTMALAR LİSTESİ x
ŞEKİLLERDE KULLANILAN SEMBOLLER LİSTESİ xi
ENERJİ İLETİM SİSTEMLERİNE YÖNELİK GENEL TANIMLAR 1
ENERJİ İLETİM SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 6
ENERJİ İLETİM HAVA HATLARININ MEKANİK HESAPLARI İLE İLGİLİ TEMEL TANIMLAR VE FORMÜLLER 11
ENERJİ İLETİM HAVA HATLARI PROBLEMLERİ 50
EK - ENERJİ İLETİM HAVA HATLARINA YÖNELİK KAYNAK KİTAPLAR 338
