Aklın Yolu Cumhuriyet, bütün Cumhuriyetçileri ilgilendiren iki soruyu tartışıyor: “Bugünkü karanlığa nasıl geldik? Yeniden aydınlığa nasıl çıkarız?” Yanıtlamanın ilk adımı, yitirilen kazanımların hatırlanmasıdır. M.Tevfik Kızgınkaya bu hatırlatmayı, Osmanlı düzeninin enkazı üzerine inşa edilen Cumhuriyet devriminin kurtuluş ve kuruluş aşamalarını çözümleyerek yapıyor. Ne var ki, aydınlanma devrimi tamamlanamamış; bu yüzden kırılgan kalmıştır. Kitap, 1945’te başlayan 15 yıllık bir kırılış-kopuş dönemini teşhis ediyor; eleştiriyor. 27 Mayıs devrimi, 1961 Anayasası, 1968 dalgası, solun yükselmesi, Türkiye’nin aydınlanma devrimini tamamlama fırsatıdır. Ne var ki emperyalizmin, egemen sınıfların ve tüm gerici akımların ittifakı bu dönüşümü 1980 darbesi ile engelleyecektir. Sonrası adım adım demokratik laik Cumhuriyet’in çöküş öyküsüdür. Kızgınkaya’ya göre, Cumhuriyetçi siyasi, toplumsal güçler bu çöküşü önleyebilirdi. Aklın Yolu Cumhuriyet, geçmiş hatalardan ders alarak bu karanlığa son vermenin mümkün olduğunu vurgulayarak; Cumhuriyetçileri, solcuları tartışmaya, birleşmeye, mücadeleye davet ederek son buluyor.
- Prof. Dr. Korkut Boratav
