“‘Vatan tehlikede!’
Bu sese her taraftan koşan Türk çocukları şimdi Anadolu’da devam eden şanlı mücadeleyi meydana getirdi. Dikkat ediniz: Bu Allah yolundaki ve vatani cihadın önüne dikilen memlekette iki asalak unsurdan başka birisi değildir. Padişah ve fetvacılar. Her ikisi de Allah’ın lanetine ulaşan hakkıyla layık bu iki kirli ve pis mahluk Türk değildir ve Türk milleti, er veya geç bunlar hakkındaki son kararını verecektir.”
Siyasetçi ve gazeteci Mehmet Şeref Aykut’un yayımlandığı dönemde büyük ses getiren eseri Hanedan ve Millet yeniden okurlarıyla buluşuyor. Ulema, Hanedan ve Millet olarak üç bölümden oluşan kitap, Türk millî tarihinin köklerine inerek Ulema sınıfının oluşumu ve millet ve saray rejimi üzerindeki kıyıcı etkisine odaklanıyor. Sonrasında Hanedan ve faaliyetleri ele alınarak ulema sınıfı ve halkla olan ilişkileri ele alınıyor. Osmanlı yönetiminin gelinen noktada ulema sınıfının etkisi altına girişi ve halktan kopuşu paşaların, sadrazamların, vezirlerin, valide sultanların kısaca saray yönetiminin icraatları özelinde mercek altına alınıyor. Son olarak milleti, sahip olduğu kadim değerleri ve köklü tarihi üzerinden ele alınarak güç, birlik ve ortak amaçlar uğruna birleşme çağrısında bulunarak vatan olgusuna vurgu yapılıyor.
Aykut’un milletvekilliği sırasında İstanbul’un İngiliz askeri tarafından işgal edilmesinin ardından tutuklanarak sürgüne gönderildiği sırada kaleme almış olduğu bu eser, dönemin siyasal çöküşüne, toplumsal yapısına ve millî mücadeleye ışık tutarak bir dönemi aydınlatıyor.
