Tarih uzun ve zorlu bir yürüyüştür.
"Bir işi başarmak için her şeye katlanmak, ölüme göğüs germek, açlığa susuzluğa dayanmak, yıllarca usanç getirmemek kahraman atalarımızın adeti idi. Onlar bu sayede her şeyi kazanırlar, düşmanlarını bu sayede yenerler, koca koca ülkeleri bu sayede fethederlerdi."
Ahmed Refik, Osmanlı Tarihinin ruhunu bu cümlelerle çizdikten sonra; "Ordumuzun tarihinde bir yılda bitmiş bir sefer çok azdır." yorumuyla Girit Seferi'nin çetinliğini vurgular.
'Bir Fetih, Bir Hanım Sultan'da ise seferden insana yöneldiğimizde 3. Ahmed'in ilk evladı Fatma Sultan ile buluşuruz. Padişahın özel sevgisini daima üzerinde hissederek varoluşunu ihtişam ve debdebeden pay alarak sürdüren Fatma Sultan'ın hayatı; İmparatorluğun kudretini tahkim eden zaferlerin ihtişamı kadar, arka plandaki yorucu savaşların ve koşulların yıldırıcı mücadelesine de bir o kadar benzer.
Tarihi insan ile sefer arasında bir gelgit diye okumak için 'Bir Fetih, Bir Hanım Sultan' yeter.
